NOWA USTAWA O OCHRONIE ZWIERZĄT

Mamy się z czego cieszyć, ponieważ wreszcie po wielu latach bezskutecznych prób dokonania konkretnych i znaczących zmian w ustawie, 26.01.2018 sejm niemal jednogłośnie przegłosował i przyjął projekt nowelizacji! O tym fakcie poinformował na twitterze Marszałek Sejmu Marek Kuchciński.

Jakie zmiany przewidywał projekt nowelizacji ustawy i jakie zmiany w brzmieniu ustawy zostaną wprowadzone?

Zgodnie z założeniami projektu nowelizacja dotychczasowej ma służyć wzmocnieniu systemu ochrony prawnej zwierząt  oraz skuteczniejszej prewencji popełniania przestępstw na ich szkodę. Nowa ustawa jest bardziej restrykcyjna, lepiej precyzuje niektóre zapisy i definicje oraz uwzględnia wiele postulatów zgłaszanych przez organizacje pro-zwierzęce.

W nowelizacji  projektodawca zaproponował między innymi:

– Zwiększenie górnej granicy kary za zabijanie zwierząt i znęcanie się nad nimi z obecnych 2 do 3 lat pozbawienia wolności, natomiast w przypadku znęcania się nad zwierzęciem ze szczególnym okrucieństwem z dotychczasowych 3 do lat 5. To zdecydowany ruch, który jak tłumaczy projektodawca  jest uzasadniony z uwagi na dotychczasową nadmierną łagodność i nieadekwatność zapisów w stosunku do regulacji Prawa łowieckiego i Kodeksu karnego.

Kto zabija, uśmierca zwierzę albo dokonuje uboju zwierzęcia z naruszeniem przepisów art. 6ust. 1, art. 33 lub art. 34 ust. 1–
4 podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.”
„Jeżeli sprawca czynu określonego w ust. 1 lub 1a działa ze szczególnym okrucieństwem podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.”

– Obligatoryjne orzekanie przez sąd nawiązki w wysokości od 1 tys. zł do nawet 100 tys. zł. Resort wskazuje, że sankcje finansowe wpływać będą  pozytywnie na uświadomienie sprawcom wysokiej naganności zachowania, lepiej wpłyną na kształtowanie świadomości prawnej społeczeństwa a co za tym idzie wpłyną na zmniejszenie przypadków łamania prawa. Ponadto nowelizacja zawiera zapis wskazujący, że orzekane nawiązki przekazywane będą na cele związane z ochroną zwierząt, a wiec wpływać będą bezpośrednio na konta organizacji pozarządowych, których celem statutowym jest obrona praw zwierząt.   Jak podnosi projektodawca dzięki nowym zapisom nawiązka finansowa dodatkowo zyska wymiar wychowawczy i jednocześnie wpłynie korzystnie na skuteczniejszą realizację celów statutowych i działanie tych organizacji.

„W razie skazania za przestępstwo określone w ust. 1, 1a lub 2, sąd orzeka nawiązkę w wysokości od 1000 zł do 100000 zł na wskazany cel związany z ochroną zwierząt.”

– Obligatoryjny zakaz posiadania wszystkich zwierząt lub określonej kategorii zwierząt (np. tylko zwierząt domowych)  wobec osób, które popełniły przestępstwo z art. 35 ust 2 ustawy a więc działały ze szczególnym okrucieństwem.  W przypadku braku znamion szczególnego okrucieństwa zakaz posiadania zwierząt będzie jak dotychczas fakultatywny.

„Sąd orzeka tytułem środka karnego zakaz posiadania wszelkich zwierząt albo określonej kategorii zwierząt w razie skazania za przestępstwo określone w ust. 2.”

– Obligatoryjny zakaz wykonywania wszelkich lub określonych zawodów, działalności lub czynności związanych z wykorzystywaniem zwierząt wobec osób, które popełniły przestępstwo z art. 35 ust 2 ustawy, a więc działały ze szczególnym okrucieństwem.  W przypadku czynów niepopełnionych ze szczególnym okrucieństwem zakaz wykonywania zawodu i prowadzenia określonej działalności gospodarczej pozostanie jak dotychczas fakultatywny.

„Jeżeli sprawca popełnił przestępstwo, o którym mowa w ust. 2,wzwiązku z wykonywaniem zawodu, prowadzeniem działalności lub wykonywaniem czynności wymagających zezwolenia, które są związane z wykorzystywaniem zwierząt lub oddziaływaniem na nie, sąd orzeka tytułem środka karnego zakaz:

1)wykonywania wszelkich lub określonych zawodów,
2)prowadzenia wszelkiej lub określonej działalności lub
3)wykonywania wszelkich lub określonych czynności wymagających zezwolenia–które są związane z wykorzystywaniem zwierząt lub oddziaływaniem na nie.”

– Wydłużenie czasu, którego będzie dotyczył zakaz posiadania zwierząt i zakaz wykonywania zawodów, prowadzenia działalności lub wykonywania czynności związanych z wykorzystywaniem zwierząt z dotychczasowych 10 do lat 15

„Zakazy wymienione w ust. 3a-4a orzeka się w latach, od roku do lat 15”

– Znowelizowana Ustawa przewiduje możliwość orzekania zakazu posiadania zwierząt w razie warunkowego umorzenia postępowania, co wg projektodawcy ma na celu lepszą ochronę ich praw:

„Umarzając warunkowo postępowanie karne, sąd może orzec zakaz posiadania wszelkich zwierząt albo określonej kategorii zwierząt do lat 2.”

– Ustawa uwzględnia również uzupełnienie Kodeksu Karnego  na okoliczność nieprzestrzegania zakazów orzeczonych na podstawie Ustawy o ochronie zwierząt. W takiej sytuacji osoba, przeciwko której toczy się postępowanie, będzie mogła zostać za to skazana na karę do trzech lat pozbawienia wolności

Ponadto nowa ustawa zakłada:

– wprowadzenie całkowitego zakazu trzymania psów na łańcuchach począwszy od 1 sierpnia 2020 roku, a w okresie przejściowym – wydłużenie łańcucha do 5 metrów. W projekcie ustawy przeczytać można było między innymi, że „długotrwałe trzymanie psa na uwięzi prowadzi do zmian zdrowotnych, w tym psychologicznych. Pies od młodości trzymany na uwięzi ma większe skłonności do agresji, nie ufa ludziom, także właścicielowi. W okresie zimowym łańcuch przymarza do sierści, powodując jej wyrywanie, w okresie letnim obroża prowadzi do odparzeń. Długotrwałe trzymanie psa na uwięzi prowadzi do odkształcenia kręgów szyjnych, a przez to do zmian neurologicznych i dysplastycznych. Ograniczona możliwość poruszania się prowadzi do uszkodzeń narządów ruchu czy wrastania pazurów”.

– nowe  definicje: między innymi psa rasowego oraz kota rasowego w celu wyeliminowania pseudohodowli oraz innych opisanych poniżej, w tym kolczatki i kojca:

„pies rasowy” – rozumie się przez to psa o odpowiednim dla rasy fenotypie oraz posiadającego co najmniej pięciopokoleniowy rodowód, który określa pochodzenie psa, zarejestrowany w  Fédération Cynologique Internationale (FCI) lub Alianz Canine Worldwide (ACW);”

„kot rasowy” –rozumie się przez to kota o odpowiednim dla rasy fenotypie oraz posiadającego co najmniej czteropokoleniowy rodowód, który określa pochodzenie kota, zarejestrowanym w World Cat Federation (WCF), Fédération Internationale Féline (FIFe), The International Cat Association (TICA) lub Felinefederation Europe (FFE);”

„koty wolnobytujące” – rozumie się przez to koty bytujące w środowisku człowieka, będące stałym elementem ekosystemu, żyjące niezależnie od człowieka lub przy jego wsparciu, urodzone na wolności, mające możliwość swobodnego rozwoju i swobodnego bytu;

„oznakowanie” – rozumie się przez to oznaczenie psa lub kota w sposób trwały urządzeniem elektronicznym (mikrochipem) zawierającym odnośnik do danych znajdujących się w centralnym rejestrze zwierząt oznakowanych;”

”kojec” –rozumie się przez to ogrodzoną przestrzeń przeznaczoną do utrzymywania psa poza pomieszczeniem mieszkalnym z dostępem do światła dziennego, uniemożliwiającą wydostanie się psa poza teren, posiadającą zadaszenie oraz w połowie swojej powierzchni utwardzone podłoże

”kolczatka” –rozumie się przez to typ metalowej obroży dla zwierząt, mającej budowę łańcuszka, którego ogniwa zakończone są tępo wystającymi końcami drutu;

„ślepe mioty” – rozumie się przez to potomstwo psów lub kotów, będące w fazie neonatalnej, całkowicie ślepe;

„wysokość w kłębie” – rozumie się przez to pionowy rozmiar zwierzęcia czworonożnego liczony od poziomu ziemi do najwyższego punktu tułowia, położonego na szczycie łopatek;

”wprowadzenie do obrotu”- rozumie się przez to każdą czynność zmierzającą do przeniesienia własności zwierzęcia w tym jego przetrzymywanie i prezentację oraz przenoszenie własności zwierzęcia.

– rozszerzenie katalogu czynów uznanych za znęcanie się nad zwierzętami i uściślenie ich definicji:

„Przez znęcanie nad zwierzętami należy rozumieć zadawanie albo dopuszczanie do zadawania bólu lub cierpień” a dalej w definicjach czytamy, co ustawa określa pod tym pojęciem:

„bicie zwierząt, a w szczególności przedmiotami twardymi i ostrymi lub zaopatrzonymi w urządzenie obliczone na sprawianie specjalnego bólu, bicie po głowie, dolnej części brzucha, dolnych częściach kończyn”
„używanie uprzęży, pęt, stelaży, więzów, kolczatek lub innych urządzeń zmuszających zwierzę do przebywania w nienaturalnej pozycji, powodujących zbędny ból, uszkodzenia ciała albo śmierć;”
„utrzymywanie zwierząt w niewłaściwych warunkach bytowania, w tym utrzymywanie ich w stanie rażącego zaniedbania lub niechlujstwa, bądź w pomieszczeniach albo klatkach uniemożliwiających im zachowanie naturalnej pozycji lub realizację naturalnych zachowań zwierzęcia z wyjątkiem utrzymywania zwierzęcia w trakcie transportu;”
„utrzymywanie zwierzęcia bez pomieszczenia chroniącego go przed zimnem, upałami lub opadami atmosferycznymi;”
„świadome i bez przyczyny zaniechanie podjęcia lub kontynuowania leczenia zwierzęcia, w przypadku stanu lub choroby, które powodują ból lub cierpienie lub prowadzą, albo mogą prowadzić do jego śmierci;”
„montowanie na elementach budynków urządzeń mogących powodować zranienie lub okaleczenie ptaków, w szczególności kolców lub drutów.”

– w nowelizacji ustawy projektodawca zawarł także  punkt dotyczący całkowitego zakazu transportu żywych ryb i przetrzymywania ich bez dostatecznej ilości wody umożliwiającej oddychanie, wskazując że transport lub przetrzymywanie ryb w warunkach uniemożliwiających oddychanie jest zachowaniem niehumanitarnym i karygodnym. Zgodnie z zapisem literalnym Ustawy znęcaniem się jest: „transport żywych ryb lub ich przetrzymywanie bez dostatecznej ilości wody umożliwiającej oddychanie zapewniającej dobrostan;”

– doprecyzowanie wytycznych dotyczących trzymania psów w kojcach:

„Kto utrzymuje psa w kojcu, ma obowiązek zapewnić zwierzęciu o wysokości w kłębie:
1)poniżej 50 cm – powierzchnię kojca wynoszącą nie mniej niż 9 m2;
2)pomiędzy 51 cm, a 65 cm – powierzchnię kojca wynoszącą nie mniej niż 12 m2;
3)powyżej 66 cm – powierzchnię kojca wynoszącą nie mniej niż 15 m2.

„Kto utrzymuje w kojcu więcej niż jednego psa, ma obowiązek zapewnić pierwszemu psu powierzchnię kojca wynoszącą nie mniej niż 12 m2oraz każdemu kolejnemu psu powierzchnię kojca wynoszącą nie mniej niż 4 m2.”
„Kto utrzymuje psa w kojcu lub na innej otwartej przestrzeni, znajdującej się w obrębie terenu prywatnego, ma obowiązek zapewnić zwierzęciu ocieploną budę lub inne pomieszczenie chroniące przed warunkami atmosferycznymi.”
„Zwierzęciu domowemu utrzymywanemu w kojcu należy co najmniej dwa razy dziennie zapewnić możliwość ruchu poza kojcem.”

– wprowadzenie zakazu handlu produktami pozyskanymi ze zwierząt domowych (kontrowersyjny i głośny w mediach swego czasu był reportaż o robieniu smalcu z psa)

„Zabrania się nabywania lub zbywania produktów pochodzenia zwierzęcego pozyskanych ze zwierząt domowych.”

– doprecyzowanie kwestii związanych ze sprzedażą zwierząt domowych (zauważono między innymi problem dodawania w formie „gratisu” zwierzęcia do wystawianego lub sprzedawanego przedmiotu)

„Zabrania się:
1)organizowania i uczestniczenia w konkursach, loteriach, aukcjach lub licytacjach, w których zwierzę domowe stanowi nagrodę, jest przedmiotem loterii, aukcji albo licytacji;
2)prowadzenia egzekucji ze zwierząt domowych;
3)sprzedaży i nabywania rzeczy i dóbr niematerialnych w przypadku, gdy zwierzę domowe jest nieodpłatnie przekazywane wraz ze sprzedawaną rzeczą lub dobrem.”

– wprowadzenie zakazu wykorzystywania zwierząt w cyrkach. Od wielu lat toczył się o to bój i wiele miast na skutek sprzeciwu mieszkańców taki zakaz już wcześniej wprowadziło, teraz na szczęście wynika to wprost z Ustawy:

„Zabrania się działalności menażerii objazdowych, a także organizowania i prowadzenia występów cyrkowych z udziałem zwierząt oraz podobnych widowisk lub pokazów, związanych z wykorzystywaniem zwierząt w celach rozrywkowych”

– obowiązkowe znakowanie psów na koszt właściciela (czyli ich chipowanie) oraz utworzenie centralnego rejestru zwierząt oznakowanych:

„Psy na obszarze całego kraju podlegają obowiązkowemu oznakowaniu”
„Koty na obszarze całego kraju mogą podlegać oznakowaniu”
„Oznakowania psa dokonują:
1)lekarz weterynarii,
2)osoba, która posiada tytuł technika weterynarii,
3)osoba, która posiada tytuł zootechnika
–świadczący usługi weterynaryjne lub zootechniczne w ramach działalności zakładu leczniczego dla zwierząt.

„Koszty oznakowania, o którym mowa w ust.1 ponosi posiadacz psa.”
„Tworzy się centralny rejestr zwierząt oznakowanych.”
„Centralny rejestr zwierząt oznakowanych prowadzi Główny Lekarz Weterynarii”

– bezwarunkowo zakazane zostało wystawianie psów, które mają kopiowane uczy lub ogony i w ten sposób są okaleczone:

„Zabrania się uczestnictwa w wystawach kynologicznych psów poddanych zabiegowi przycinania uszu lub ogona (kopiowania).”
„Odpowiedzialności z tytułu naruszenia zakazu, o którym mowa w ust.1, podlega właściciel lub opiekun psa.”

– z uwzględnieniem okresu przejściowego wprowadzony został również zakaz hodowania zwierząt futerkowych. Właściciele ferm swoją działalność będą mogli prowadzić do 31 grudnia 2018 r.

„Zabrania się chowu i hodowli zwierząt, o których mowa w art. 2 pkt 3 ustawy z dnia 29 czerwca 2007 r. o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich (Dz.U. z 2007r.133.921, z późn. zm.) z wyjątkiem królika (Oryctolagus cuniculus) hodowanych w celu pozyskiwania z nich futer”.

– zmodyfikowany został także zapis dotyczący uboju rytualnego. Choć nie w pełni odpowiada on postulatom zgłaszanym przez organizacje pro-zwierzęce, to częściowo ogranicza dotychczasowe procedery:

„Zwierzę kręgowe w ubojni może zostać uśmiercone tylko po uprzednim nieodwracalnym pozbawieniu świadomości przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje. ’’
„3a.Wymogów określonych w ust. 1 i 3 nie stosuje się przy poddawaniu zwierząt szczególnym sposobom uboju przewidzianym przez obrządki religijne związków wyznaniowych o uregulowanej sytuacji prawnej funkcjonujących na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na potrzeby wyłącznie jej członków, zwanego dalej ubojem rytualnym.”
„3b.W przypadku, o którym mowa w ust. 3a nie zezwala się na stosowanie systemów krępujących bydło przez umieszczenie w odwrotnym położeniu lub w dowolnym innym nienaturalnym położeniu.”

Mimo, że Ustawa nie uwzględnia wszystkich spornych kwestii podnoszonych przez różne środowiska i organizacje, to i tak cieszymy się ze zmian jakie wprowadza. Jesteśmy jeden krok bliżej nie tylko Europy, ale też człowieczeństwa.

autor: Hanna Bota

Opracowano na podstawie :
projekt zmiany ustawy o ochronie zwierząt oraz ustawy – Kodeks karny (Druk nr 1509) https://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/Projekty/8-020-751-2017/$file/8-020-751-2017.pdf
https://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/0AFAA24326407E75C1258236004F8156/%24File/2260.pdf
https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/spoleczenstwo/1735902,2,nowelizacja-ustawy-o-ochronie-zwierzat-musi-cieszyc.readhttps://www.dziennikzachodni.pl/wiadomosci/slask/a/psy-juz-nie-na-lancuchu-czy-nowelizacja-poprawi-ich-los-wideo,12560640/
https://www.infor.pl/prawo/gmina/abc-gminy/766184,2,Zakaz-trzymania-psa-na-lancuchu-i-wiele-innych-projekt-rewolucyjnych-zmian-w-ochronie-zwierzat-cz-I.html